သတင္းအခ်က္အလက္ လက္လွမ္းမီေရးနဲ႔ က်င့္၀တ္ေစာင့္ထိန္းေရး

03.05.2014 20:23
ဒီနစ္ပိုင္းေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း သတင္းနဲ႔စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အထိုက္အေလ်ာက္ ရလာေပမဲ့ သတင္းမီဒီယာေတြေပၚမွာေတာ့ အစိုးရက အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အပိုင္း အားနည္းေနသလို ဖိႏွိပ္မႈေတြလည္းရွိေနဆဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ဒီကေန႔ ကမၻာ႔စာနယ္ဇင္းေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းစာဆရာေတြက ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ အစိုးရဌာနေတြအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာသတင္းရယူခြင့္အတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုသလို ပုဂၢလိကသတင္းနဲ႔ စာနယ္ဇင္းေလာက-ကလည္း က်င့္၀တ္နဲ႔အညီ ေစာင့္ထိန္းဖို႔လိုတယ္လို႔ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက ေျပာပါတယ္။
ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းရဲ႕ သတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရ တက္လာၿပီးေနာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း သတင္းမီဒီယာအေပၚ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြရွိလာခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ ျပည္တြင္း သတင္းစာဆရာ အေတာ္မ်ားမ်ား လက္သင့္ခံၾကပါတယ္။

စာနယ္ဇင္းနဲ႔သတင္းမီဒီယာကို လြတ္လပ္ခြင့္ေပးေနတယ္ဆိုေပမဲ့ တစ္ဖက္မွာေတာ့ အစိုးရအဖဲြဲ႔ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သတင္းမီဒီယာေတြအေပၚ အသိအမွတ္ေျပာဆိုမႈပအုိင္း၊ သတင္းထုတ္ျပန္ေပးတဲ့အပိုင္းေတြမွာေတာ့ အရင္ စစ္အစိုးရ လက္ထက္တုန္းက လိုပဲ ထိန္ခ်န္ကြယ္၀ွက္မႈေတြ ရွိေနေသးတယ္လုိ႔ ျပည္တြင္းက J- School သတင္းစာ ပညာသင္တန္းေက်ာင္း တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္၊ ကိုယ္တိုင္လည္း သတင္းစာဆရာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးရဲႏိုင္မိုးက ေျပာပါတယ္။

“လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတာနဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အသိအမွတ္ျပဳတာနဲ႔ မတူဘူး။ လြတ္လပ္ခြင့္ေတာ့ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့သတင္းမီဒီယာက ျပည္သူကို အလုပ္အေကၽြးျပဳစုဖုိ႔အတြက္ အခ်က္အလက္မရဘူးဆိုရင္ အဲဒါ တုိးတက္မႈ မဟုတ္ဘူး။ တကယ္တန္း အားေကာင္းတဲ့ Information Act ေပါ့ဗ်ာ။ သတင္းအခ်က္အလက္ ဥပေဒလိုအပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အစိုးရဌာနေတြက စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို တကယ္ကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။”

ႏို္င္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳမႈမွာေရာ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသအတြင္းမွာေရာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ စံႏႈန္းေတြဟာ ဒီႏွစ္မွာ သိသိသာသာ တိုးတက္လာတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းစာဆရာအသင္း ဒုဥကၠ႒ ဦးသီဟေစာက ေျပာပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းရယူခြင့္ အေနအထားကေတာ့ ဒီကေန႔ထိ တိုးတက္လာတာေတာ့ မေတြ႔ရဘူးလို႔ သူ က ေျပာပါတယ္။

“သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနကေတာ့ ၿခံဳငံုေျပာလို႔ရွိရင္ေတာ့ ျပင္သစ္က ညႊန္းကိန္း အရေတာ့ တက္လာတာေပါ့။ ၁၇၀ ေလာက္ကေန ၁၄၅ ကို ေရာက္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၄၅ ဆိုတဲ့ေနရာဟာ အေပၚမွာ ၁၄၄ ႏုိင္ငံရွိေနတဲ့ အဓိပၸာယ္ေပါ့။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရဖို႔ဆိုရင္ အမ်ားႀကီး သြားရအံုးမယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာဆိုရင္ေတာ့ အလယ္ေလာက္ေရာက္ၿပီ။ အေပၚမွာ ထိုင္းတုိ႔၊ ဖိလစ္ပိုင္တို႔၊ အင္ဒိုနီးရွားတို႔ ရွိတယ္။ ေအာက္မွာ ဗီယက္နမ္တို႔၊ လာအိုတို႔ရွိတယ္။ အဲလိုအေနအထားရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခုနက ေျပာတဲ့ Access to Information နဲ႔ မႈခင္းေတြေပါ့။ Access to Information ကေတာ့ နည္းေသးတယ္။”

ျပည္တြင္းမွာ Access to information လို႔ ေခၚတဲ့ လြတ္လပ္ သတင္းရယူခြင့္မွာ အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနဆဲျဖစ္တယ္လို႔ ပုဂၢလိက သတင္းစာဆရာေတြရဲ႕ ေျပာဆိုမႈကိုလက္ခံသူကေတာ့ သမၼတေျပာခြင့္ရွိသူလည္းျဖစ္၊ ျပန္ၾကားေရး ဒု၀န္ႀကီးလည္း ျဖစ္တဲ့ ဦးရဲထြဋ္ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရပိုင္းကလည္း မီဒီယာကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သတင္းေပးဖို႔လိုသလို ပုဂၢလိက သတင္းမီဒီယာေတြကလည္း က်င့္၀တ္နဲ႔ ထိန္းသိမ္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုမယ္လို႔လည္း သူက အခုလို ေျပာပါတယ္။

“မွန္တယ္၊ မွန္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ခုနက က်ေနာ္ေျပာတဲ့ သတင္းရယူတဲ့အပိုင္းဆိုတာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔ျဖစ္ေစခ်င္တာက အစိုးရဌာနေတြ၊ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔ကလည္း မီဒီယာေတြကေနတဆင့္ သတင္းေပးျခင္းသည္ သူတို႔အတြက္ အခြင့္အေရးတရပ္ျဖစ္တယ္၊ သူတို႔ကို ျပည္သူေတြနားလည္ေစႏုိင္တ့ဲ အခြင့္အေရးတရပ္ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နားလည္ၿပီးေတာ့မွ သတင္းထုတ္ေပးဖို႔လိုတယ္။ တဘက္ကလည္း စာနယ္ဇင္းသမားေတြကလည္း သတင္းရယူတဲ့အခါမွာ သတင္းရယူလိုတဲ့စိတ္နဲ႔ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္ခြင့္၊ ေနာက္တခါ တည္ဆဲဥပေဒျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရးအရ ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ကိစၥ၊ ဒီဟာေတြၾကားထဲမွာ စည္းျခားထားမႈကို ေသခ်ာနားလည္ႏုိင္ဖို႔ လိုတယ္။ အဲဒီ ၂ ခုကိုသာ ညႇိႏိုင္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္ထင္တယ္၊ သတင္းရယူပိုင္ခြင့္က ျပႆနာမဟုတ္ဘူး။ သတင္းမီဒီယာဥပေဒမွာလည္း အခ်က္အလက္ေတြ ပါၿပီးသားဆိုေတာ့ နားလည္မႈနဲ႔လုပ္ဖို႔ပဲလုိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ထင္တယ္။”

ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ သတင္းသမားေတြအေပၚ ဥပေဒမဲ့ဖမ္းဆီးအေရးယူေနတာေတြကို ခ်က္ခ်င္းရပ္တန္႔ၿပီး သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ ေမလ ၃ ရက္ေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ကမာၻ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔မွာ Human Rights Watch အဖဲြ႔၊ FIDH ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ Alt ASEAN နဲ႔ RSF နယ္စည္းမျခား သတင္းသမားမ်ားအဖဲြ႔ေတြက ေတာင္းဆုိထားတာပါ။

၂၀၁၃ ဒီဇင္ဘာလကစၿပီး ျမန္မာအစိုးရဟာ သတင္းေထာက္အေတာ္မ်ားမ်ားကို ရာဇတ္၀တ္မႈ၊ အေသေရဖ်က္မႈ စတာေတြအပါအ၀င္ စဲြခ်က္အေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ ဖမ္ဆီးအေရးယူခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ဖမ္းဆီးခံရတဲ့အထဲမွာ Daily Eleven သတင္းေထာက္ မခုိင္၊ ဒီဗီြဘီ သတင္းေထာက္ ကိုေဇာ္ေဖ၊ မဇၥ်ိမသတင္းေထာက္ကိုေရခဲတို႔ပါ၀င္ၿပီး ယူနတီဂ်ာနယ္က အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္အပါအ၀င္ သတင္းေထာက္ ၄ ဦးလည္း အစိုးရရဲ႕ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ အက္ဥပေဒ ေဖာက္ဖ်က္မႈနဲ႔ အမႈရင္ဆိုင္ေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြက္ Freedom House အစီရင္ခံစာ ညႊန္းကိန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ "မ လြတ္လပ္တဲ့ အေျခအေန" မွာပဲ ရွိေနဆဲလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ (RSF) က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာ ညႊန္းကိန္းမွာေတာ့ "ခက္ခဲတဲ့အေနအထား" ကိုျဖတ္သန္းေနရဆဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေထာက္မ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ (CPJ) က ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဆင္ဆာတင္းၾကပ္မႈ အဆိုးဆံုး ၁၀ ႏိုင္ငံစာရင္းက ပယ္ဖ်က္ေပးျခင္း မရွိေသးပါဘူး။ ဆင္ဆာအတင္းၾကပ္ဆံုး ကမၻာ့ ၁၀ ႏိုင္ငံစာရင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက နံပါတ္ ၇ ေနရာရွိေနပါတယ္။

ဒီကေန႔ ေမလ ၃ ရက္ ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ေန႔မွာပဲ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ UNESCO တို႔ ပူးေပါင္းၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ခ်က္ထရီယံဟိုတယ္မွာ "ပိုမုိေကာင္းမြန္ေသာ အနာဂတ္အတြက္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္" ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔က်င္းပခဲ့့ျပီး Sedona ဟုိတယ္မွာေတာ့ ျပည္တြင္းစာနယ္ဇင္းသမားမ်ား ေလးစားလုိက္နာသင့္သည့္ သတင္းမီဒီယာက်င့္၀တ္ကုိ ၂၇ ခ်က္ ကို ထုတ္ျပန္တဲ့ အခမ္းအနားလည္း က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

)ျမန္မာသတင္းျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္ၾကည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ကမၻာ့သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားမွာ မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားစဥ္။ (ေမ ၃၊ ၂၀၁၄)

Aye Chan Mon# Credit To :VOA
https://www.facebook.com/excellencemedia

1